İki veya daha çok oyuncu ile kağıt kalem kullanılarak oynanan bir tahmin oyunudur. Bu kadarını muhtemelen herkes bilir. Oyunu hatırlamak ve hakkında biraz daha malumat almak isteyenler
için bir de biz anlatalım.
Oyunun kökenine dair net bilgiye ulaşamadık. Tony Augarde oyunun Victoria Devri'nde ortaya çıkmış olabileceğini söylüyor. Bazı kaynaklarda ise Avrupa’da 17. Yüzyıl’da oynandığından bahsedilmiş. Hatta rivayet o ki, o dönemde idam
mahkumlarına “Rite of Words and Life” (Kelam Kalım Usulü) denen bir yöntem uyarınca oyundaki gibi bir kelime soruluyor ve kelimeyi bulabilenlerin hayatı bağışlanıyormuş. Tevatüre göre, ölüme
mahkum edilen kişi boynunda ilmekle 5 ayaklı bir taburenin üstüne çıkartılıyor. Kendisine belli sayıda harften oluşan bir kelime soruluyor. Mahkum, kelime içinde geçen harfleri bulmak için
tahminler yapıyor. Her yanlış harf tahmininde cellat taburenin bir ayağını kırıyor. Tüm ayaklar gitmeden kelimeyi çözebilirse hayatını kurtarmış ve o suçtan yırtmış oluyor. Ama bulamazsa vay
haline... Hayatının son oyununu oynamış oluyor. Bu hikayeyi aktaran kaynaklar şu ironik bilgiyi ekliyor: o dönemde suçluların çoğununun okuma yazması bile yok. Acaba bu oyun ‘yanlışlıkla’ suça
karışmış ayrıcalıklı kişileri korumak için uydurulmuş bir yöntem olabilir mi? Yok canım, adalet önünde herkes eşittir, olmaz öyle şey...
Daha yakın zamanlara geldiğimizde kültür endüstrisinin bu basit ve güzel oyuna da el attığını görüyoruz. Oyun, 1960’lardan itibaren çeşitli ülkelerde yayınlanan TV
yarışmalarına kaynaklık ediyor. Aynı format Türkiye’de 1975 yılından itibaren Çarkıfelek adlı meşhur yarışma programı olarak karşımıza çıkıyor.
Bu kadar laf etmişken oyunun nasıl oynandığını tarif etmeden geçmeyelim.
Oyun için en az iki oyuncu ve kağıt kalem gerekli. Bir oyuncu (sorguç) bir veya daha çok kelimeden oluşan bir şey tutar. Bir nesne, kitap adı, atasözü, vb.
Tutulan şeyin her harfi için kağıt üzerine yan yana birer yatay çizik çekilir. Böylece sorunun kaç kelime ve kaç harften oluştuğu ilan edilmiş olur.
Diğer oyuncu(lar), (sırayla) harf tahminleri yaparak bu şeyi bulmaya çalışır.
Söylenen harf sorunun içinde geçiyorsa, sorguç o harfe karşılık gelen çizgiler üzerine harfi yazar.
Yanlış tahmin edilen her harf için, aşağıda gösterilen sırayla, bir çizgi çizilir. İlk dört çizgi darağacını kurar, beşinci çizgi ipi bağlar, ardından gelen altı çizgi ile asılacak kişiyi
tamsil eden çöp adam oluşturulur.
Velhasılı, her soru için en fazla on yanlış harf tahmini hakkı vardır. Bu hakkını aşmadan tutulan şeyi bulan oyuncu(lar) canını kurtarmış, oyunu kazanmış olur. On bir yanlış harf tahmini
yapan oyuncu(lar) darağacını boylar.
Yeni bir sorguç ve yeni bir soru ile oyuna devam edilir.
Adam asmaca işlemi, darağacının veya çöp adamın şekline göre daha az veya daha çok sayıda çizik ile tamamlanabilir. Dolayısıyla soruyu çözmek için tanınan yanlış tahmin hakkı
değişebilir. Oyuna başlamadan önce oyuncular bu konuda ortak bir karara varmış olmalıdırlar.
Online denemek isterseniz başlangıç seviyesinde bir Adam Asmaca oyunu şu linkte oynanabiliyor.
Daha düzgün ve zorlu bir oyun denemek isteyenler için şurada oyunu İngilizce, hatta arzu
ederseniz Norveççe ve Hollandaca olarak oynamak mümkün.
